Trong những năm gần đây, Trung Quốc có số lượng thực tập sinh (TTS) ở Nhật Bản cao nhất nhưng tỷ lệ bỏ trốn lại thấp nhất – chỉ vài %. Trong khi đó, Việt Nam có số lượng TTS ít – khoảng 30.000 người/năm nhưng lại đứng đầu về tỷ lệ bỏ trốn. Nghịch lý này bắt nguồn từ đâu?
Sai một ly…
Nội dung bài viết
Minh Đ và Hữu N làm việc tại tỉnh Aichi – Nhật Bản. Cách đây một năm, họ bỏ trốn ra ngoài sống và làm việc bất hợp pháp. Thế nhưng, khi ra khỏi nhà máy họ mới vỡ lẽ là mọi chuyện không giống như những lời đường mật của giới “cò” lao động. Vậy ai là “cò” lôi kéo các TTS bỏ trốn? Đó là một số người Việt sống tại Nhật và các TTS đã bỏ trốn đang sống bất hợp pháp.
Cũng giống như các TTS bỏ trốn khác, hàng ngày Đ và N phải chịu sự dẫn dắt của bọn “cò” này. Họ thuê nhà và móc nối để đưa hai bạn đi làm việc bất hợp pháp ở những nhà máy cần lao động. Sống vất vưởng bên ngoài, không có ai bảo vệ, bị chủ bóc lột, quỵt lương. Không còn cách nào, Đ và N rủ nhau đi ăn cắp.
Trong đợt truy quét gần đây, Đ bị cảnh sát Nhật bắt tại thành phố Yao (tỉnh Aichi). Còn N thì bị cảnh sát bắt khi đang ăn cắp trong siêu thị. Họ bị giữ tại Cục Xuất nhập cảnh Nagoya và bị trục xuất về nước.
Ông Yoshinnao, Phó Tổng Giám đốc Nghiệp đoàn Toyato thẳng thắn: “Hầu hết các bạn trốn ra ngoài làm việc bất hợp pháp đều phải đối mặt với những rủi ro như không có chế độ bảo hiểm khi bệnh tật. Họ không có ai bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi bị chủ sử dụng lao động quỵt lương, sa thải. Đặc biệt, từ những việc làm này của TTS đã ảnh hưởng lớn đến hình ảnh và thương hiệu của lao động Việt Nam và nguy cơ mất thị trường cũng đang cận kề”.
Xem thêm: Lao động bỏ trốn tại Nhật bị xử phạt như thế nào?
…đi một dặm.
Cũng vì tỷ lệ lao động Việt Nam bỏ trốn ở các nghiệp đoàn tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các kế hoạch sản xuất chung. Do đó nhiều xí nghiệp ở Nhật đã phải chuyển hướng tiếp nhận TTS ở các nước khác.
Ông Koya Mackawa tiếc rẻ nói: “Chúng tôi thích nhận TTS Việt Nam hơn các nước khác vì họ nhanh nhẹn, tháo vát và chịu khó. Hơn nữa, văn hóa và phong tục của người Việt cũng rất gần với người Nhật. Thế nhưng, việc TTS bỏ trốn ngày càng nhiều khiến chúng tôi phải chuyển hướng sang các nước khác. Chúng tôi cần những người biết học nghề và làm việc thực sự”.
Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng TTS bỏ trốn ngày càng nghiêm trọng?
Ông Lê Văn Thanh, Tham tán Đại sứ quán VN tại Nhật nhận định: “Ý thức của TTS thấp là nguyên nhân chính. Họ chỉ nghĩ đến lợi ích kinh tế trước mắt mà quên đi lợi ích chung của chương trình TTS của Nhật dành cho các nước, trong đó có Việt Nam”.
Gặp chúng tôi ở Tokyo, Minh A (quê ở Nghệ An) tỏ ra bối rối. Cô đã bỏ trốn cùng bạn trai khi hợp đồng sắp kết thúc.
Sau hơn 1 năm sống bất hợp pháp, cô nói thật lòng: “Bọn em không muốn sống chui lủi như thế này nữa. Sống như thế này có nhiều cái khổ lắm. Thế nhưng trở về nước thì làm gì để sống. Thôi thì, được ngày nào hay ngày đó”.
Mỗi người có một lý lẽ riêng để biện hộ cho hành động của mình. Nhưng rõ ràng khi bỏ trốn, các TTS đều rất vô ý thức với trách nhiệm và vị trí của mình. Chính các TTS bỏ trốn đã cướp cơ hội đi xuất khẩu lao động của nhiều lao động Việt Nam khác.
